Brandstof

Geboren en getogen in Zuid-Limburg kwam Sarah-Faye op jonge leeftijd al in aanraking met verschillende vormen van kunst en cultuur, zoals de carnavalsoptochten. Tijdens haar studie Cultureel Maatschappelijke Vorming aan Zuyd Hogeschool in Sittard verdiepte ze zich in de verschillende manieren waarop je cultuur kan inzetten in een maatschappij en toen ze haar eerste stage liep bij het Glaspaleis (nu SCHUNCK) was ze verkocht. Inmiddels is het bijna twintig jaar geleden dat Sarah-Faye binnen de culturele sector aan de slag ging en ze is nooit meer weggegaan.

“Kunst is mijn lucht. En dat mag absoluut ook amateurkunst zijn. Ik kan bijvoorbeeld heel blij worden van de harmonie of fanfare die hier door de straat loopt, vooral bij de communie. Cultuur speelt wat mij betreft een grote en verbindende rol in de samenleving.”

Na het bekleden van veel verschillende rollen binnen diverse culturele organisaties als Cultura Nova Festival, Toneelacademie Maastricht, Hoge Fronten / Lieke Benders en SALLY Dansgezelschap Maastricht verschuift de focus voor Sarah-Faye naast productieleiding ook steeds meer naar de zakelijke kant van producties. In 2020 besloot ze om als zelfstandige in de sector verder te gaan. Momenteel is ze als cultuurmakelaar amateurkunsten & talentontwikkeling verbonden aan Cultuurhuis Heerlen en begeleidt ze jonge makers zich verder te ontwikkelen in hun vak. 

Wat is dat precies, een cultuurmakelaar?
Cultuurhuis Heerlen is een cultureel centrum en gemeenschapshuis in Heerlen. Onze programmering bestaan uit gevestigde (semi-)professionals of aankomend professionals en amateur muzikanten of -theatermakers die onze ruimtes gebruiken en vaak ook repeteren en hun programma’s bij ons presenteren. Als cultuurmakelaar breng ik in kaart wie en wat wij allemaal in huis hebben en bied ik advies aan makers waar ze dat nodig hebben. Dat kan op het gebied van productie zijn, maar ook publiciteit of het aanvragen van subsidies en fondsen, zodat zij zich verder kunnen ontwikkelen in hun rol.

Ondersteun je dan vooral makers? Of ook zakelijke talenten?
Vooralsnog ondersteun ik veel makers. Wat ik natuurlijk wel merk is dat naast startende makers ook vaak startende zakelijke talenten staan. Daar deel ik ook graag mijn kennis mee en ik help ze hun netwerk uitbreiden.

Wat vind je zo leuk aan werken met mensen die nog aan het begin staan?
Je bent niet aan hokjes en kaders gebonden! Dat vind ik heel prettig. Uiteindelijk komen die wel een keer natuurlijk. Maar die eerste pioniersfase is een heerlijke fase, omdat je nog heel vrij bent en je breed kan oriënteren. Het hoeft ook niet allemaal perfect en gelikt te zijn. Er is ruimte voor rauwe randjes! Daarbij is het is een enorm bevlogen doelgroep om mee te werken.

Wat vind je het leukst aan het werk dat je doet?
Ik hou heel erg van het ontwikkelproces van een voorstelling. Daar kan ik optimaal van genieten. Vanaf het eerste moment tot het laatste. En dat alles dan samenkomt. Van de fase van onderzoek, dat je met grove schetsen werkt en alles daarna steeds concreter wordt, tot het moment dat de kostuums en decors erbij komen en het geheel letterlijk meer kleur krijgt. Op de dag van de première, of de eerste presentatie, sta ik in de coulissen met een gevoel van trots. Dat er iets gerealiseerd is met al die mensen samen en dat het publiek daarvan mag genieten en alles eruit mag halen wat zij op dat moment kunnen gebruiken. Dat is waarom ik dit werk doe!

Waarom is kunst en cultuur voor jou belangrijk?
Kunst is mijn lucht. Dat mag absoluut ook amateurkunst zijn. Ik kan bijvoorbeeld heel blij worden van de harmonie of fanfare die hier door de straat loopt, vooral bij de communie. Cultuur speelt wat mij betreft een grote en verbindende rol in de samenleving. Hier in het zuiden is carnaval daar bijvoorbeeld een belangrijk onderdeel van. Het is een stuk van de cultuur hier. De een is er het hele jaar door mee bezig, de ander maar drie dagen per jaar, maar het heeft een grote betekenis voor de mensen in deze omgeving.  

Wat maakt carnaval voor jou zo waardevol?
Het heeft voor mij te maken met saamhorigheid. Tijdens carnaval zet je een masker op, maar je zet eigenlijk ook een masker af. Je schminkt je en je kiest ervoor om op dat moment te zijn wie je wil zijn. Wat je maar wil. En iedereen is gelijk. Je ziet eigenlijk niet goed wie wie is, dus in mijn ervaring valt alle ongelijkheid weg. Ik herinner me dat ik als kind de carnavalsoptochten bezocht. Dat was fantastisch, want door de praalwagens werd snoep gestrooid en dat maakte echt grote indruk. In die zin is carnaval denk ik voor veel kinderen in het zuiden een eerste manier om in aanraking te komen met kunst en cultuur. Zo’n eerste moment van magie kan heel veel impact hebben voor jonge kinderen en er ook op latere leeftijd voor zorgen dat zij kunst en cultuur als onderdeel van hun leven beschouwen.

Een van mijn eigen eerste herinneringen aan theater was bijvoorbeeld tijdens zo’n carnavalsoptocht. Toen mijn vader en ik terugliepen naar de parkeerplaats zagen een aantal studenten dat ik niet geschminkt was. Ze tekenden een hartje op mijn gezicht en mijn dag kon niet meer stuk. Dat gevoel, dat wil ik graag doorgeven in mijn werk. Een stuk vrolijkheid. En het gevoel: iedereen hoort erbij.

Daarnaast is het ook écht een culturele productie! Carnavalsverenigingen zijn maanden bezig met een thema uitkiezen en welke kostuums daarbij horen. Dan moet er vervolgens voor vijftig man eenzelfde kostuum komen. Er wordt een praalwagen gebouwd. Welke materialen gebruiken we? Wie schildert er? Er komt enorm veel creativiteit en vindingrijkheid bij kijken. Dat maakt het voor mij een belangrijk stuk cultuur in het zuiden.

Dan is er natuurlijk ook cultuur “met de drempel”, zoals naar het theater gaan. Niet iedereen weet die weg nog te vinden. Bij Cultuurhuis Heerlen zijn we daar ook zeker mee bezig. We maken ons er hard voor om de laagdrempeligheid te behouden. Zodat in principe iedereen cultuur kan komen ervaren; naar een voorstelling kan komen of een bandje komt bekijken, zonder direct naar een groter theater te hoeven en daar ook meer voor uit te moeten geven. Het is zeker een motivatie van Cultuurhuis Heerlen om meer mensen kunst & cultuur te laten ervaren, juist ook als ze er nog niet eerder mee in aanraking zijn gekomen.

Wat heeft jou geholpen te komen waar je nu bent?
Wat ik achteraf zie, is dat ik me op jongere leeftijd vaak nog helemaal niet bewust was van mijn kwaliteiten, maar dat anderen het wel zagen en mij dan uitnodigden voor opdrachten. Doordat ik me voornam om gewoon ‘ja’ te zeggen, ook als ik niet zeker wist of ik het kon, heb ik onderweg kunnen ervaren waar ik goed in was en waar ik blij van werd. Ik heb daardoor in korte tijd heel veel geleerd. Het is enorm fijn geweest dat mensen hun vertrouwen in mij uitspraken, waardoor ik voelde dat ik de dingen gewoon kon gaan doen. Ik was heel leergierig.

Welke kwaliteiten kan je in een zakelijke rol goed gebruiken?
Wat ik belangrijk vind in een zakelijke rol is om oog te hebben voor de mensen in de organisatie. Je moeten kunnen blijven luisteren en doorvragen. Overzicht kunnen houden is handig, er is vaak veel tegelijk gaande. Ook is het goed om feedback te kunnen geven en soms een stevig gesprek te durven voeren. Om het ook uit te durven spreken als je het ergens niet mee eens bent. Soms kan dat heel constructief zijn! Daarnaast is het fijn om op de hoogte te zijn van de actualiteit en ontwikkelingen in het veld en daarop in te kunnen spelen. Ik zie mijzelf als een ondersteunende kracht en hoef niet zozeer zelf in de spotlight te staan.

Wat had je zelf eerder willen weten?
Ik had wel eerder willen leren om het werk niet zo zwaar te nemen en meer evenwicht te vinden in werk en privé. Dat ik me eerder had gerealiseerd: onder aan de streep blijft het “gewoon werk”. Natuurlijk doe je het met je ziel en zaligheid, maar ik heb ervaren dat de balans tussen werk en privé in de gaten houden voor jezelf zo belangrijk is. Júist ook om je werk goed te kunnen doen en het leuk te blijven vinden. En uiteindelijk – het klinkt misschien wat cru – maar: niemand is onvervangbaar. Als je je dat realiseert, neemt dat direct wat van de druk weg die je soms voelt of jezelf oplegt. Die gedachte werkt relativerend en zet alles een beetje in perspectief. Ik heb dat zelf echt moeten leren. Vroeger lukte me dat veel minder goed en kon ik meer perfectionistisch te werk gaan. Inmiddels weet ik dat niemand er baat bij heeft als ik veel stress ervaar van mijn werk. Dat het veel beter werkt als ik lol heb in wat ik doe.

Wat is jouw advies voor mensen die graag in de culturele sector willen werken, maar nog aan het begin staan?
Ik ben altijd een voorstander geweest van vrijwilligerswerk om kennis te maken met werken in culturele organisaties. Je hoeft niet meteen elke week een x aantal uur vrijwilligerswerk te doen, het kan laagdrempeliger. Kijk bijvoorbeeld eens of je een dagje mee kan lopen bij kleine festivalletjes of evenementjes in je omgeving. Het liefst op verschillende lagen in een organisatie; bij productie, op een centrale post, bij de marketing en publiciteit, in de artiestenfoyer. Je legt contacten en komt er vrij snel achter wat je leuk vindt en wat niet. En je hebt ook snel de hectiek door!

Op zakelijk gebied: vraag of je mee mag lopen bij een organisatie, met iemand die aan de zakelijke kant zit. Daar mag je best wat brutaal in zijn! Als je vragen hebt over wat een zakelijk leider nu precies doet, vraag dan eens of je iemand hierover mag interviewen. Daar leer je heel veel van. Reik uit en wees niet bang voor het antwoord. Er zijn natuurlijk ook georganiseerde momenten om te netwerken in een grotere groep. NAPK START biedt daar bijvoorbeeld ook mooie gelegenheden voor.

Wat wil je startend talent nog meer meegeven?
Ga door! Laat je niet tegenhouden door hobbelige weggetjes of detours. Je komt er wel. En het hoeft niet allemaal heel snel te gaan. Neem de tijd om je te ontwikkelen en wees niet te streng voor jezelf. Ga door, en doe vooral waar je je goed bij voelt.

Deze blog is geschreven door Salien Lisa Oosterman.